Jezioro Łuknajno (obiekt 85275)

Niezwykłe położenie

Jezioro Łuknajno położone ok. 5 km od Mikołajek, w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Park ten został utworzony w najbogatszej przyrodniczo części Wielkiej Kniei, znanej powszechnie jako Puszcza Piska. Niezwykłości Puszczy Piskiej to meandrująca rzeka Krutynia, tworząca spływ kajakowy; tajemnicze leśne jeziorka; otulone mgłą łąki; rzadkie gatunki roślin i zwierząt... Nic nie jest tu ułożone, uporządkowane, wymyślone. Czuć... pierwotną dzikość przyrody.

Szczególnie cenne fragmenty Mazurskiego Parku Krajobrazowego chronione są w 11 rezerwatach, a jednym z nich jest Rezerwat "Jezioro Łuknajno".

Łuknajno leży w otoczeniu rozległych łąk i bagien. Połączone jest wąskim kanałem o długości 500 m z jeziorem Śniardwy - największym jeziorem w Polsce. Brzegi Łuknajna są niedostępne, zarośnięte trzcinowiskami.

Rezerwat "Jezioro Łuknajno"

Jezioro Łuknajno jest jednym z najważniejszych europejskich ostoi ptactwa wodnego. Kojarzy się przede wszystkim z łabędziami niemymi, które mają u swoje siedlisko.

Przez długie lata na Łuknajnie gniazdowało od kilkunastu do kilkudziesięci par łabędzi, a na pierzenie przybywało ich ok. 2 tys. sztuk. Inne ptaki licznie występujące na jeziorze to: łyski, hełmiatki, perkozy, wodnik, kokoszka wodna, kropiatka, czapla, wąsatka... Z uwagi na obfitość ryb częstymi gośćmi są też bieliki, rybołowy, kanie rdzawe, kormorany i rybitwy czarne.

Na jeziorze Łuknajno obowiązuje zakaz wędkowania oraz żeglowania.

Porządna ochrona

Łuknajno zostało objęte ochroną prawną w 1937 roku. Ornitologicznym rezerwatem przyrody stało się w 1947 roku. Natomiast od 1976 roku, z uwagi na swoją wyjątkowo dużą wartość naukową, zostało objęte ochroną międzynarodową jako rezerwat biosfery w ramach programu UNESCO-MAB ("Człowiek i biosfera") oraz wpisane na listę dziedzictwa przyrodniczego świata.

Od 1983 Łuknajno zostało objęty międzynarodową konwencją RAMSAR, chroniącą obszary błotne i podmokłe.

Umykające łabędzie

Ostatnio łabędzie umykają w inne rejony Mazur, a na Łuknajnie gnieździ się zaledwie kilkanaście par.
 
Jedną z przyczyn jest postępujący zanik ramienic, które są podstawowym pożywieniem łabędzi. A zostały "zastąpione" przez osokę aloesowatą "sprowadzoną" przez inne ptaki. Kolejną przyczyną jest ekspansja norki amerykańskiej na jeziora mazurskie zapoczątkowana w latach 80-tych. Norki niszczą gniazda łąbędzi i zjadają pisklęta. Trzecim powodem jest dokarmianie łabędzi, które w poszukiwaniu "łatwego chleba" przeniosły się na jezioro Mikołajskie i inne.

Opuszczony Urwitałt

Na północnym brzegu jeziora Łuknajno leży wieś Urwitałt. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1705 r. Urwitałt jest obecnie prawie całkowicie opuszczony przez ludzi. Jedynym zamieszkałym obiektem tam jest Stacja Terenowa Uniwersytetu Warszawskiego im. prof. Kazimierza Dobrowolskiego powstała w 1976 r. Z usług Stacji korzystają genetycy, studenci (odbywają tam praktyki i ćwiczenia) i pracownicy naukowi zakładu parazytologii, badając m.in. występujące tu masowo kleszcze. Prowadzone są badania nad gryzoniami. W Stacji powstało wiele prac magisterskich i doktoranckich. Goście zapewnione mają w Stacji noclegi, wyżywienie i mini-laboratoria.

Można więc powiedzieć, że Urwitałt żyje nadal dzięki Stacji. A dawniej znajdował się tam majątek z osadą folwarczną. Ok. 150 m od jeziora Łuknajno położony jest cmentarz, a na nim kwatera rodowa rodziny Damm otoczona czerwonym ogrodzeniem z napisem: "Erbbegräbnis der Familie von Damm" ("Grobowiec rodziny von Damm"). Poza tym znajdują się tam trzy zachowane groby z napisami, w tym jeden żeliwny krzyż poświęcony Carlowi Mallonowi.